جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران، یکی از تراژیکترین و جانسوزترین فصلهای تاریخ معاصر در حوزه حقوق بشردوستانه بینالمللی را رقم زد؛ جنگی که نه با نظامیان که با غیرنظامیان، کودکان، مادران و خانوادهها سخن گفت و فاجعهای انسانی را در دل مناطق مسکونی ایران بهوجود آورد. در میان دهها شهید و زخمی، چهرههای معصوم کودکانی که هنوز فرصت درک زندگی را نیافته بودند، به نماد مظلومیت ملت ایران بدل شدند. این گزارش، بر مبنای آمار رسمی منتشر شده از سوی نهادهای امدادی و دولتی، فهرستی مستند و تأثرانگیز از اسامی، سن، وضعیت تحصیلی و داستانهای شخصی دهها کودک و نوجوان شهید را ارائه میکند و در ادامه، با استناد به متون حقوق بینالملل، موارد نقض صریح کنوانسیونها و قواعد بنیادین بشردوستانه را مستند میسازد. این گزارش، نه صرفاً شرحی آماری، بلکه روایتی است از آیندههایی که نارسیده ترور شدند؛ سندی انسانی و حقوقی که باید به عنوان فریادی در محافل حقوقی و وجدانهای بیدار جهان شنیده شود.
آمار تعداد شهدای کودک
طبق آمارهای موجود در سازمان اورژانس، 215 کودک و نوجوان ایرانی در جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران، مصدوم و 47 نفر شهید شدند (Hammihanonline, 2025, https://hammihanonline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-23/44397-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF). اسامی 42 تن از شهدای کودک و نوجوان به شرح زیر است:
- تارا حاجیمیری/ پایه دوم دبستان
- متین صفائیان/ پایه یازدهم دبیرستان
- امیرعلی امینی/ پایه ششم دبستان
- هلنا غلامی/ دانشآموز
- میلان صابر
- رایان قاسمیان
- ریحانه ساداتی ارمکی/ پایه هفتم متوسطه اول
- فاطمه ساداتیارمکی/ پایه دوم دبستان
- علی ساداتی ارمکی
- آرمین باکویی/ پایه دهم دبیرستان
- زهرا ذاکریان
- فاطمه ذاکریان
- آیما زینلی / دانشآموز
- هیدا زینلی
- زهرا برزگر
- پرنیا عباسی
- پرهام عباسی/ پایه نهم متوسطه اول
- مهیا نیکزاد/ پایه اول دبستان
- احسان قاسمی/ پایه یازده دبیرستان
- سهیل کطولی/ پایه پنجم دبستان
- سروین حمیدیان/ پایه سوم دبستان
- علی نیازمند/ دانشآموز
- مطهره نیازمند/ دانشآموز
- فاطمه نیازمند/ دانشآموز
- باران اشراقی/ پایه سوم دبستان
- مجتبی شریفی/ پایه سوم
- فاطمه شریفی/ پایه هفتم متوسطه اول
- محمدرضا اقدسی/ دانشآموز
- محدثه اقدسی/ دانشآموز
- آرمین موسوی/ پایه اول دبستان
- مرسانا بهرامی/ پایه دوم دبستان
- یاسین مولایی
- مهراد خیری
- طاها بهروزی/ پایه اول دبستان
- علیسان جباری/ پایه اول دبستان
- محمدحسین خاکی/ دانشآموز
- امیرعباس جعفرآبادی
- امیرعلی چترعنبرین/ پایه هفتم متوسطه اول
- زهرا بهمنآبادی/ دانشآموز
- هانیه بهمنآبادی/ دانشآموز
- علیرضا فلاح/ دانشآموز
- محسن طاعتی (Amarfact, 2025, https://amarfact.com/note/statistics-of-number-and-names-of-war-martyrs/)
شهدای دانشآموز
علیرضا کاظمی، وزیر آموزش و پرورش، از شهادت ۳۰ دانشآموز و ۷ معلم خبر داد؛ لذا از 47 کودک و نوجوان شهیدشده 30 نفر دانشآموز هستند. بر اساس گزارشهای رسمی، بیشترین شمار شهدای دانشآموزان متعلق به مقاطع ابتدایی و متوسطه اول بوده است. به گفته وزیر، ۳۶ مدرسه بهدلیل نزدیکی به محل حملات و تأثیر امواج انفجار ناشی از تجاوزات اسرائیل، دچار آسیب جدی شدهاند. در میان دانشآموزان شهید، برخی از آنان ورزشکاران حرفهای بودند و تعدادی نیز بههمراه تمامی اعضای خانواده خود به شهادت رسیدند. تهران بیشترین آمار شهدای دانشآموز را در میان شهرهای کشور به خود اختصاص داده است؛ در مجموع، ۱۴ دانشآموز دختر و ۱۶ دانشآموز پسر در پی حملات به مناطق مسکونی شهرهای مختلف جان باختهاند (Hammihanonline, 2025, https://hammihanonline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-23/42158-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%87%D9%85-%D9%85%DB%8C%D9%87%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D8%B5%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF).
روایتی از کودکان شهید
در میان جنایات دلخراش جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران، نامهای کوچکی ماندگار شدند که نماد مظلومیت و بیگناهیاند؛ کودکانی که قربانی کینهتوزی و تجاوزگری شدند، بیآنکه حتی فرصت درک دنیای پیرامون خود را یافته باشند. رایان قاسمیان، نوزاد دوماههای که خبر شهادتش ایران را در بهت و اندوه فرو برد، کمسنترین شهید جنگ تحمیلی ۱۲ روزه بود. رایان یکی از دهها کودکان غیرنظامی بود که در جریان حملات بیرحمانه و ضدبشری اسرائیل به مناطق مسکونی، به شهادت رسید. شهادت رایان به نمادی دردناک از مظلومیت کودکان در برابر خشونت افسارگسیخته بدل شد.
رایان قاسمیان، نوزاد دوماهه
«زهرا و فاطمه ذاکریانامیری» نیز فقط هفت ماهه و پنج ساله بودند (Rokna, 2025, https://www.rokna.net/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D9%87-245/1131766-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DA%A9%D8%B3-%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C).
در میان دهها چهره کودکانهای که در جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران برای همیشه خاموش شدند، نامهایی میدرخشند که هر یک روایت تلخ و جانسوزی از یک خانواده نابودشده و آیندهای نارسیدهاند؛ کودکانی که تنها «کودک بودن» جرمشان بود.
سهیل کطولی، دانشآموز ۱۱ ساله، در کنار مادربزرگش به شهادت رسید؛ گویی نسلی از خاطرات و محبتهای خانوادگی، یکجا در زیر آوار محو شد. تارا حاجیمیری، دختر ۸ ساله ژیمناستیککار، همراه با پدر و مادرش به آسمان رفت؛ دختری پرامید، پرانرژی و محبوب که سالن تمرین را برای همیشه ترک کرد. زهرا و محمدعلی بهمنآبادی، خواهر و برادر معصومی بودند؛ زهرا ۱۱ ساله بود و محمدعلی، شیرخوارهای که حتی هنوز دندان درنیاورده بود. در یک چشم به هم زدن، هر دو در آغوش مادر، پرپر شدند. سروین حمیدیان، دخترک هشتسالهی حدیث فخاری، از کارکنان سازمان تأمین اجتماعی، دیگر شهید خردسال این فاجعه به همراه مادرش بود. سیدآرمین موسوی، کوچکترین شهید خوزستانی، همراه پدر و مادرش در جریان حمله به مناطق مسکونی جان سپرد؛ خانوادهای دیگر که در یک لحظه از صحنه زندگی محو شد. محدثه و محمدرضا اقدسی، خواهر و برادر ۱۳ و ۱۰ ساله، همراه پدرشان به شهادت رسیدند؛ کودکانی با آرزوهای کودکانه که در آتش نفرت دشمن سوختند و آیما و هیدا، دو خواهر زیبا و دوستداشتنی که پدرشان، علیرضا زینلی، از نخبگان کشور بود. آنان نیز در کنار پدر، آسمانی شدند و چراغ خانهای دیگر برای همیشه خاموش شد (Irna, 2025, https://www.irna.ir/news/85883743/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86-%D8%A8%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D8%A7-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%85). این کودکان و خانوادههایشان، نهتنها قربانیان یک جنایت جنگیاند، بلکه نمادهای خاموشیاند از بیداد که هر روز وجدانهای زنده جهان را به پرسش میکشند: چرا؟ و تا کی؟
در میان صدها روایت تلخ از کودکانی که در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران جان باختند، قصههایی هستند که قلب را میلرزانند و بغض را مهمان همیشگی گلو میکنند؛ قصه کودکانی که حتی فرصت شروع مدرسه را هم پیدا نکردند.
طاها بهروزی و علیسان جباری، دو کودک اهل تبریز، تنها در کلاس اول دبستان ثبتنام کرده بودند. کیف مدرسه، دفتر نقاشی، مداد رنگی و لباس فرم مدرسه برایشان رؤیایی شیرین بود. هنوز پر از سؤال و اشتیاق درباره «اولین روز مدرسه» بودند، بیخبر از آنکه روز آغازشان، هیچگاه نخواهد آمد. قبل از آنکه زنگ اول مدرسه به صدا درآید، صدای انفجار، پرونده زندگیشان را بست. در نجفآباد نیز، خانهای برای همیشه خاموش شد. فاطمه شریفی، دانشآموز کلاس هفتم و برادر کوچکش مجتبی، دانشآموز کلاس سوم، همراه با پدر و مادرشان در حملهای بیرحمانه جان باختند. خانهای که روزی با صدای خنده و درس خواندن پر بود، حالا فقط سکوت دارد و قابهای خاکخورده روی دیوار (Tasnimnews, 2025, https://www.tasnimnews.com/fa/news/1404/04/08/3344115/%D8%A8%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%86%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-20-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84). این نامها فقط فهرستی از قربانیان نیستند؛ اینها تکههای پارهپاره شدهای از آیندهایاند که دیگر هرگز ساخته نخواهد شد. صدای مدرسه، بازی، مهر مادر و امید به فردا برای همیشه خاموش شد.
شهید متین صفائیان، نوجوانی که تنها چند ماه با تولد ۱۶ سالگیاش فاصله داشت، یکی از ستارگان خاموششده نسل فردای ایران بود. دانشآموزی کوشا و بااستعداد که در مدرسه نمونه دولتی امام موسی صدر تحصیل میکرد و آیندهای روشن در انتظارش بود. در روز شهادت، متین طبق روال هر روز به مدرسه رفته بود. ظهر، پس از پایان کلاسها، از مسیر میدان تجریش راهی خانه شد؛ اما در این مسیر، برخلاف همیشه، به مقصد نرسید (Salamatnews, 2025, https://www.salamatnews.com/news/387561/%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84). در میانه راه، حمله ناجوانمردانه و بیرحمانه اسرائیل، زندگی متین را ناتمام گذاشت؛ او نیز همچون ۳۰ دانشآموز دیگر، قربانی جنایتی شد که نه تنها خانهها که آیندهها را ویران کرد. متین، نه تنها نامی در فهرست شهدا، بلکه نمادی از جوانههای سربرافراشتهای است که پیش از شکفتن، زیر آوار دشمنی و نفرت، بیصدا پژمرد. یاد و راه این کودکان در دل دوستان، خانواده و مردمی که هرگز آنها را فراموش نخواهند کرد، زنده خواهد ماند.
کودکان شهید
نقض کنوانسیونهای بینالمللی و اصول بنیادین حقوق بینالملل بشردوستانه
شهادت کودکان ایرانی در حملات اسرائیل به مناطق مسکونی ایران، مصداقی آشکار از نقض صریح و چندلایه کنوانسیونهای بینالمللی و اصول بنیادین حقوق بینالملل بشردوستانه است. در ادامه، مهمترین موارد نقض شناساییشده در این زمینه را با استناد به اسناد حقوقی بینالمللی ارائه میکنیم:
۱. نقض فاحش کنوانسیون حقوق کودک (CRC)
کنوانسیون حقوق کودک مصوب ۱۹۸۹ (که اسرائیل نیز عضو آن است) در مواد مختلف بر حق حیات، بقاء، رشد و حمایت ویژه از کودکان در زمان جنگ تأکید دارد.
- ماده ۶: کشورهای عضو متعهدند حق ذاتی حیات هر کودک را به رسمیت بشناسند و برای بقای کودک تلاش کنند (ICRC, 1989, https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/crc-1989/article-6).
- ماده ۳۸: کشورهای عضو باید در درگیریهای مسلحانه از کودکان حمایت کنند و از بهکارگیری آنان در مخاصمات و یا هدفگیری آنها خودداری کنند (ICRC, 1989, https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/crc-1989/article-38).
حمله مستقیم به مناطق مسکونی و شهادت دهها کودک، بهوضوح ناقض این اصول است و نشاندهنده نادیده گرفتن حقوق اولیه کودکان از سوی اسرائیل است.
۲. نقض چهارمین کنوانسیون ژنو (۱۹۴۹) در خصوص حمایت از غیرنظامیان در زمان جنگ
چهارمین کنوانسیون ژنو با هدف حمایت از اشخاص غیرنظامی، از جمله کودکان در زمان مخاصمات مسلحانه تنظیم شده است.
- ماده ۲۷: تأکید بر احترام به حقوق، خانواده، زندگی و جان غیرنظامیان (ICRC, 1949, https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/gciv-1949/article-27).
- ماده ۲۴: حمایت ویژه از کودکان، از جمله ایجاد مناطق امن برای آنان در زمان جنگ (ICRC, 1949, https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/gciv-1949/article-24/commentary/1958).
حملات هوایی مستقیم به منازل مسکونی، مدارس، مراکز درمانی و شهادت کودکان، نقض آشکار مفاد این کنوانسیون محسوب میشود.
۳. نقض پروتکل الحاقی اول به کنوانسیونهای ژنو (۱۹۷۷)
این پروتکل در شرایط جنگهای بینالمللی، بر تفکیک میان اهداف نظامی و غیرنظامیان تأکید دارد؛ لذا غیرنظامیان نباید هدف حمله قرار گیرند و حمله به اهداف غیرنظامی ممنوع است. ماده ۷۷ تأکید بر حمایت ویژه از کودکان در درگیریهای مسلحانه دارد (ICRC, 1977, https://ihl-databases.icrc.org/pt/ihl-treaties/api-1977/article-77).
4. نقض اصول بنیادین حقوق بینالملل عرفی
حتی در صورت عدم عضویت یا عدم پذیرش برخی معاهدات از سوی طرف مهاجم (اسرائیل)، قواعدی چون اصل تناسب، تمایز، احتیاط در حمله و مصونیت کودکان و غیرنظامیان، بخشی از حقوق بینالملل عرفیاند که همه دولتها ملزم به رعایت آن هستند. اسرائیل با نادیده گرفتن این اصول، ازجمله تمایز میان اهداف نظامی و غیرنظامیان، آشکارا حقوق بینالملل عرفی را زیر پا گذاشته است.
فرجام سخن
کشتار گسترده و عامدانه کودکان ایرانی در جریان حملات مستقیم اسرائیل به مناطق مسکونی، مدارس و خانوادهها، نه تنها مصداقی آشکار از جنایت جنگی است، بلکه لکهای ننگین بر پیشانی نظام بینالمللی مدعی حمایت از حقوق بشر محسوب میشود. شهادت ۴۷ کودک، زخمیشدن ۲۱۵ کودک و نابودی کامل دهها خانواده، عمق فاجعهای را نمایان میسازد که با سکوت بینالمللی همراه بوده است. نادیدهگرفتن مفاد کنوانسیون حقوق کودک، کنوانسیون چهارم ژنو و پروتکل الحاقی اول، در کنار بیاعتنایی به اصول حقوق بینالملل عرفی، گویای آن است که اسرائیل با سیاست هدفگیری سیستماتیک غیرنظامیان، بهویژه کودکان، مرتکب نقضهای چندلایه و پیدرپی حقوق بشری شده است.
از آنجایی که شهادت کودکان ایرانی در حملات مستقیم اسرائیل، با معیارهای حقوقی بینالمللی، نقض حقوق بشر است و در زمره جنایات جنگی جدی قرار میگیرد؛ لذا این مسئله مستلزم پیگیری از طریق مراجع بینالمللی مانند شورای امنیت، دیوان کیفری بینالمللی و شورای حقوق بشر است و همچنین قابل ارجاع در قالب پروندههای حقوقی، اسناد رسمی برای نهادهای بینالمللی و ارائه به افکار عمومی جهانی است.
این گزارش، خواستار پیگیری بینالمللی فوری، تشکیل کمیتههای حقیقتیاب مستقل، ارجاع موضوع به دادگاههای بینالمللی ذیربط و ثبت رسمی این فجایع بهعنوان جنایات جنگی است. کودکان شهید این سرزمین، تنها نامهایی در یک فهرست نیستند؛ آنها سندهای زندهای از شکست اخلاق جهانی و فراموششدهترین قربانیان نظم ناعادلانه جهانیاند. وجدانهای بیدار، حق دارند فریاد بزنند که تا کی باید کودککشی بیمجازات بماند؟
منابع
- Amarfact (2025), Statistics on the number of martyrs in the Israel-Iran war | About 50% of the martyrs are civilians, Accessible at: https://amarfact.com/note/statistics-of-number-and-names-of-war-martyrs/ (In Persian)
- Hammihanonline (2025), Report on the number, names and educational levels of 30 students martyred in the Israeli attack on Iran/Most of the dead were elementary school students, Accessible at: https://hammihanonline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-23/42158-%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4-%D9%87%D9%85-%D9%85%DB%8C%D9%87%D9%86-%D8%A7%D8%B2-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%AD%D8%B5%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF (In Persian)
- Irna (2025), Tell me so I can survive, Accessible at: https://www.irna.ir/news/85883743/%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D9%86-%D8%A8%DA%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C%D8%AF-%D8%AA%D8%A7-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%A8%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%85 (In Persian)
- Rokna (2025), Martyrdom of 2 girls, 7 months and 5 years old, with their parents in the Israeli attack on Tehran! + Photos and names, Accessible at: https://www.rokna.net/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AD%D8%A7%D8%AF%D8%AB%D9%87-245/1131766-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-%D8%AF%D8%AE%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87-%D8%A8%D8%A7-%D9%BE%D8%AF%D8%B1-%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A8%D9%87-%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%B9%DA%A9%D8%B3-%D9%87%D8%A7-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C (In Persian)
- Tasnimnews (2025), Children who were neither soldiers nor scientists, Accessible at: https://www.tasnimnews.com/fa/news/1404/04/08/3344115/%D8%A8%DA%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D9%86%D9%87-%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D9%86%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF-%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA-20-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84 (In Persian)
- Salamatnews (2025), Student martyrs of the Israeli war, Accessible at: https://www.salamatnews.com/news/387561/%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4-%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B2-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84 (In Persian)
- Hammihanonline (2025), Number of Iranian women and children martyred in Israeli attack announced, Accessible at: https://hammihanonline.ir/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87-23/44397-%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF-%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86-%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D8%AB%D8%B1-%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D8%AF (In Persian)
- ICRC (1989), Convention on the Rights of the Child, 1989 – Article 6, Accessible at: https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/crc-1989/article-6
- ICRC (1989), Convention on the Rights of the Child, 1989 – Article 38, Accessible at: https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/crc-1989/article-38
- ICRC (1949), Geneva Convention (IV) on Civilians, 1949 – Article 27, Accessible at: https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/gciv-1949/article-27
- ICRC (1949), IHL Treaties – Geneva Convention (IV) on Civilians, Accessible at: https://ihl-databases.icrc.org/en/ihl-treaties/gciv-1949/article-24/commentary/1958
- ICRC (1977), Article 77 – Protection of children, Accessible at: https://ihl-databases.icrc.org/pt/ihl-treaties/api-1977/article-77