هنر و صنایع دستی کرمان

کرمان یکی از خاستگاه‌های هنر در ایران و حتی جهان است. قالی کرمان، پته دوزی، مسگری و سایر هنرها کرمان را به یک گنجینه هنری در ایران تبدیل کرده‌است.

فرش کرمان

فرش کرمان که از قدمت بالایی برخوردار است، چند دوره تاریخی را پشت سرگذاشته‌است.

دوره نخست یا عصر ترمه: این دوره هم‌زمان با زوال شال‌بافی در کرمان است. در این زمان بازرگانان تبریز برای حفظ قالیبافی در نقاطی مانند هریس، تبریز، مشهد، اراک و کاشان کارگاه‌های قالیبافی دایر کردند و در برخی نقاط به قالیبافان محلی سفارشهایی دادند و در نقاطی مانند کرمان به خرید قالی پرداختند که این کار موجب گسترش قالیبافی در کرمان شد. طراحان قالی در کرمان در این موج تازه گسترش قالیبافی، طرحهایی براساس نقشه شالهای کرمان یعنی نگاره‌های بته جقه و کاربردهای گوناگون آن تهیه می‌کردند. کاربرد نام عصر ترمه به خاطر الهام گرفتن از همین شالهای ترمه می‌باشد.

عصر بازگشت: این دوره در واقع دوره بازگشت به نقوش سنتی می‌باشد. با پایان یافتن جنگ جهانی اول و تغییر سلیقه بازار در آمریکا، تغییر اساسی در طرحهای کرمان بوجود آمد و نقش و نگاره‌های صفوی مورد تقلید هنرمندان کرمان قرار گرفت. نقشه‌های اسلیمی و گل‌های شاه عباسی و نقشهای قاب قرآنی و ترنج و لچکهای انبوه رایج شد. در اواخر این دوره باز هم بعلت بحران اقتصادی در آمریکا و توقف خریدها و سفارش‌ها، شاهد تمایل طراحان به نقوش قبلی هستیم.

عصر گوبلن: وجه تسمیه این دوره بخاطر تأثیر گرفتن نقوش قالیها از طرحهای فرانسوی به نام گوبلن می‌باشد، در واقع می‌توان گفت طرحهای قالی در این دوره اصالت خود را از دست می‌دهند. نقشهای اوبوسن و ساونری که همگی گوبلن خوانده می‌شوند، یکسر از فرانسه می‌رسید و بر دست نقاشان کرمانی باسمه برداری می‌شد و به کارگاه می‌رفت شاید بتوان گفت که در همین دوره‌است که موتیفی به نام گل فرنگ وارد قالی‌های ایران می‌شود.

بطور کلی آنچه موجب شهرت طرحها و نقوش کرمان شده‌است، استفاده از موتیفهای بسیار ریز که به صورت گسترده در زمینه قالی پخش شده‌اند و یک طرح پرکار را بوجود آورده‌اند. نکته قابل ذکر دیگر این است که طراحان کرمانی از نقوش گل و برگ و درخت استفاده کرده و می‌کنند. شرکت سهامی فرش کرمان نیز با بیش از ۶۰ سال سابقه از قدیمی‌ترین تولیدکنندگان فرش‌های اصیل کرمان است. از جمله طرح‌های معروفی که در کارگاه‌های قالیبافی کرمان بافته می‌شود به طرح‌هایی چون سبزیکار، طرح‌های تصویری و افشان می‌توان اشاره کرد که بهترین طرح‌های سبزیکار اغلب در حوزه قالیبافی راور بافته می‌شود و مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از: طرح حافظ، لیلی و مجنون، خیام و منظره. طرح‌های افشان به ویژه افشان شاه‌عباسی که شاید برترین آن‌ها در دوره معاصر، حاصل دست توانای طراحان خاندان شاهرخی بوده‌است و نیز نقوش قاب قرآنی، انواع درختی، گلدانی تلفیقی از دیگر طرح‌های معروف کرمان است و انواع گل فرنگ طرح‌های گوبلنی در اوایل سده سیزدهم هجری شمسی بخش مهمی از طرح‌های منطقه کرمان را به خود اختصاص داد که برگرفته از هنرهای تزئینی غیرایرانی بود و طرح‌های شکارگاه، بازوبندی، خشتی و لوزی خاتم از دیگر طرح‌های این منطقه هستند. در مورد طرحهای رایج امروزی در کرمان نویسندگان کتاب‌های مقدمه‌ای بر شناخت قالی ایران و فرشنامه ایران معتقدند که این طرحها عبارتند از: طرحهای خوشه انگوری، سبزیکار چمنی، گلدانی و درختی، ستونی ۳۳ پل، برگ چغندری، قاب قرآنی، بته جقه‌ای، لچک ترنج کف ساده و همچنین نقشه‌های گل فرنگ و گوبلن یا نقشه‌های شکارگاه و افشان، بازوبندی، خشتی.به‌طور کلی قالی‌های کرمان را می‌توان به دو گروه شهری‌باف و عشایری‌باف تقسیم کرد که شهر کرمان مهم‌ترین مرکز عرضه قالی‌های شهری باف و سیرجان مهم‌ترین مرکز عرضه فرش‌های عشایری هستند.

پته

پته دوزی نوعی از رودوزی‌های ایرانی است که طی آن تمام سطح پارچه بوسیله بخیه‌های نخی و رنگین پوشیده می‌شود و هنرمندانی که اکثراً نیز از زنان و دختران خانه‌دار هستند با کمک سوزن نقوشی ذهنی را که الهام گرفته از پندارها و بینش‌های شخصی شان است بر زمینهٔ پارچهٔ پشمی ضخیمی به نام «عریض» می‌نشانند.

ظروف مسی

کرمان یکی از معروفترین شهرها در زمینه مسگری است و صنایع دستی مس از صنایع دستی مهم کرمان محسوب می‌شود.

گالری