آقای اشتفان پریزنر – هماهنگ کننده مقیم سازمان ملل در جمهوری اسلامی ایران
امروز برای بزرگداشت روز جهانی حقوق بشر که روز گذشته سالگرد آن بود، گرد هم آمده ایم.
امسال از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا مصادف با هفتاد و پنجمین سالگرد اعلامیه جهانی حقوق بشر است که اولین گام در ایجاد چارچوب بین‌المللی جامع برای ارتقا و حمایت از حقوق بشر بوده است.
اگرچه بسیار مایه تاسف است که این سالگرد، در بحبوحه بحران‌های شدید بوجود آمده در بخش‌های مختلف جهان، به‌ویژه خاورمیانه برگزار می‌شود، اما فکر می‌کنم مهم است بدانیم که این روز دستاوردهای مهمی از جمله تدوین و تصویب مجموعه قوانین حقوق بشر و حقوق بین الملل و ملی را برجسته می‌کند و ساز و کار‌های نظارت و اجرای بین‌المللی و ملی حقوق بشر، همگی با هدف اطمینان از اینکه حقوق بشر، بطور کلی بسیار بهتر از هر زمان دیگری مورد محافظت قرار گیرد ایجاد شده است.
قبل از اشاره به وضعیت غزه، اجازه دهید به سال 1948 برگردم، زمانی که جهان به تازگی از یک جنگ جهانی فاجعه بار بیرون آمده و 50 میلیون نفر کشته شده بودند. زمانی که کشورها در جستجوی زمینه مشترکی گرد هم آمدند تا بتوانند صلح پایدار‌تری برقرار کنند. البته این دیدگاهی است که ما بارها شاهد شکست آن بوده ایم، اما باید اذعان کنم که شواهد زیادی دال بر پیوند نزدیک بین صلح و حقوق بشر وجود دارد. برخلاف نظر برخی از مفسران، حقوق بشر هیچ اشکالی ندارد، آنچه اشکال دارد نقض حقوق بشر در جهان از سوی بسیاری از بازیگران مختلف است.
تدوین حقوق بشر هنوز در حال پیشرفت است و نمونه آن را می توان بحث های بین دولتی جاری که هم اکنون در ژنو ، در مورد تعیین استانداردها در زمینه های حق بر محیط زیست و حتی در مورد حقوق بشر در ژنو و نیز در زمینه فناوری های جدید بسیار سریع در حال ظهور مانند هوش مصنوعی در حال انجام است دانست. بنابراین قانون حقوق بشر هنوز در حال تحول است.
اما روز حقوق بشر فرصتی عالی برای تأمل در چالشها، حرکت از دوران تدوین حقوق بشر (که راه طولانی از آن پیموده‌ایم) به عصر ارتقای مؤثر و حمایت از حقوق بشر در همه مناطق جهان است.
اکنون باید به وضعیت غزه بپردازم. من می خواهم موضع سازمان ملل را در مورد غزه با شما در میان بگذارم. من مطمئن هستم که شما اظهارات مختلف دبیر کل سازمان ملل در این رابطه را دنبال کرده اید، اما برای من مهم است که چند کلمه در این مورد نیز بگویم. همانطور که دبیرکل سازمان ملل متحد و همچنین کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل تاکید کردند، از سرگیری درگیری ها در غزه فاجعه بار است. سازمان ملل متحد از همه طرف‌ها و همچنین کشورهای تحت نفوذشان، خواسته است که فوراً برای تضمین آتش‌بس – به دلایل بشردوستانه و حقوق بشر- تلاش‌های خود را مضاعف نمایند.
سازمان ملل متحد بار دیگر تاکید کرد که بر اساس قوانین بین‌المللی بشردوستانه، همه طرف‌ها، به ویژه اسرائیل، موظفند اطمینان حاصل کنند که نیازهای اولیه مردم غزه از جمله غذا، آب و مراقبت‌های پزشکی تامین می‌شود.
همانطور که می دانید، دبیر کل سازمان ملل متحد اخیراً به ماده 99 منشور ملل متحد استناد کرده و چنین بیان داشته است که ما در “نقطه شکست” هستیم.
دبیرکل ضمن تاکید بر اینکه سازمان ملل متحد کاملا متعهد به ارائه خدمت مداوم به مردم غزه است، اظهار داشت که در شرایط کنونی انجام این مأموریت در میدان، تقریباً غیرممکن شده است. او هفته گذشته به شورای امنیت گفت که دیگر شرایط برای ارسال موثر کمک های بشردوستانه به غزه وجود ندارد.
راه پیش رو باید از طریق پایان فوری خشونت، آزادی سریع و بدون قید و شرط همه گروگان‌های باقی‌مانده، توقف شلیک موشک‌های بی‌رویه و عدم استفاده از سلاح‌های انفجاری با اثرات گسترده پیموده شود، تا کمک‌های بشردوستانه متناسب با نیازهای عظیم مردم را بتوان بسرعت برای آنان تامین کرد.
رویداد امروز فرصت بسیار خوبی برای بحث آشکار در مورد چالش های پیچیدۀ جهانی که در آن زندگی می کنیم و نیز نقش سازمان ملل متحد در این چالشها و ارتباط نزدیک بین ارتقای صلح و ثبات، توسعه پایدار و ارتقای حقوق بشر است.
همانطور که امسال دبیرکل سازمان ملل متحد در بیانیه خود به مناسبت روز حقوق بشر تاکید کرد:
“امروز، ترویج و حمایت از حقوق بشر که از همه ما محافظت می کند، مهم تر از هر زمان دیگری است… اعلامیه جهانی به ما راه رسیدن به ارزش ها و رویکردهای مشترکی را نشان می دهد که می تواند به حل تنش ها و ایجاد امنیت و ثباتی که جهان می خواهد کمک کند.”
و در واقع شواهد زیادی برای این موضوع وجود دارد و به همین دلیل است که عنوان این رویداد را بسیار دوست دارم، پیوندی بین پایبندی به حقوق بشر و ترویج صلح و بالعکس، به حاشیه راندن حقوق بشر و بروز درگیری.
در مواجهه با واقعیت پیچیده ژئواستراتژیکی فزاینده است، که دبیر کل سازمان ملل در گزارش شاخص خود «برنامه مشترک ما»، چشم اندازی قانع کننده را برای چالش های قرن بیست و یکم تعریف کرده است.
دستور کار مشترک، وابستگی متقابل بین سه بعد را تکرار می کند: حقوق بشر، توسعه و صلح. از یک سو، موقعیت‌های درگیری اغلب عامل عقب‌نشینی، رکود حقوق بشر و توسعه پایدار است. بنابراین صلح پیش نیاز تحقق حقوق بشر و توسعه است. از سوی دیگر، ارتقای توسعه پایدار، از جمله رصد کردن جوامع صلح‌آمیز و فراگیر، ارزیابی تخریب محیط‌زیست، و افزایش دسترسی به عدالت برای همه، عناصر کلیدی برای ارتقای ثبات و پیشگیری از درگیری است.
دستور کار مشترک، بر محوریت حقوق بشر در ارتقای توسعه تأکید کرده و خاطرنشان می کند که 92 درصد از تمام اهداف توسعه پایدار، بگونه ای با حقوق بشر و استانداردهای کار مرتبط است. اکنون می‌خواهم به طور خلاصه به کار تیم کشوری سازمان ملل در ایران بپردازم. ما از سال 1950 در این کشور حضور دیرینه ای داریم چرا که ایران یکی از اعضای موسس سازمان ملل است. از آن زمان تاکنون، سابقه طولانی همکاری وجود داشته است و در حال حاضر 18 نهاد سازمان ملل در ایران از توسعۀ این کشور حمایت می کنند. ما بر توسعه و همچنین اولویت های بشردوستانه کشورتان بسیار متمرکز هستیم.
سال گذشته در اواخر سال 2022 با دولت جمهوری اسلامی ایران بر سر چارچوب همکاری استراتژیک به مدت 5 سال تحت عنوان چارچوب همکاری توسعه پایدار سازمان ملل متحد (UNSDCF) که موضوعات و زمینه‌های همکاری را مشخص می‌کند، به توافق رسیدیم. جمهوری اسلامی ایران و سازمان ملل در این چارچوب بر روی موارد زیر تمرکز دارد:
1- مدیریت بهداشت عمومی؛
2- انعطاف پذیری اجتماعی-اقتصادی؛
3- حفاظت از محیط زیست؛
4- کاهش و مدیریت خطر بلایا؛
5- کنترل مواد مخدر،
این افزوده ای به بزرگترین حوزه حمایتی ماست، که از مقوله توسعه نبوده، بلکه بشردوستانه است و آن کار روی همکاری برای پناهندگان، به ویژه پناهندگان افغان می باشد. یک برنامه بزرگ بشردوستانه برای حمایت از میزبانی طولانی مدت پناهجویان افغان در کشور شما وجود دارد که سازمان ملل از آن بسیار قدردانی می کند. فردا، 12 دسامبر، در ژنو، مجمع جهانی پناهندگان آغاز می شود و از نقش ایران در بزرگترین کشور میزبان پناهندگان قدردانی خواهد شد.
بازگشت به UNSDCF، که سنگ بنای آن تعهد به استانداردهای بین‌المللی در بخش‌های مختلف است، به ایجاد یک چارچوب توسعه کمک می‌کند که از بهترین شیوه‌ها و ارزش‌های جهانی، از جمله شفافیت، مسئولیت‌پذیری و فراگیری حمایت می‌کند.
ما همچنین بر مفهوم حقوق بشر با اصل “کسی را پشت سر نگذاریم” تمرکز می کنیم. با منابع محدودی که در دسترس است، ما بیشتر بر روی آسیب پذیرترین گروه های کشور مانند افراد دارای معلولیت، زنان مجرد سرپرست خانوار، کودکان و البته پناهندگان متمرکز هستیم که قبلاً به آنها اشاره کردم.
همه این حوزه‌ها، انعطاف پذیری اجتماعی، چالش‌های زیست‌محیطی، و حفاظت اجتماعی، همگی در همین زاویۀ «هیچ‌کس را پشت سر نگذاریم» قرار دارد.
در پایان، اجازه دهید بگویم که من معتقدم آینده صلح در واقع با ارتقا و حمایت از حقوق بشر و همچنین با توسعه فراگیر و پایدار و شکوفایی اقتصادی مرتبط است. سازمان ملل توسعه و حقوق بشر را دو روی یک سکه می داند.
با توجه به هفتاد و پنجمین سالگرد اعلامیه جهانی، بیایید همه ما از رویداد امروز برای افزایش تلاش‌های خود و تبدیل حقوق بشر به یک واقعیت در زندگی هر کودک، زن و مرد در سراسر جهان و منطقه استفاده کنیم.
