اردبیل

اردبیل مرکز استان اردبیل و یکی از کلان‌شهرهای شمال غربی ایران است. مردم اردبیل به زبان‌ ترکی و آذری صحبت می‌کنند. شیخ صفی‌الدین اردبیلی از چهره‌هایی است که در تاریخ این منطقه تاثیر بسزایی گذاشته است و موجب شد تا در زمان این عالم بزرگ، اردبیل از جایگاه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی خاصی برخوردار شود.

شاید جاذبه‌ای اصلی اردبیل برای گردشگران طبیعت و هوای مطبوع آن در فصول گرم‌تر یعنی بهار و تابستان است.

شهر اردبیل در میان دشتی به همین نام بنا شده است، دشتی که در ارتفاع ۱۵۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و طبیعتی آن را محصور کرده است که رویایی و چشم‌نواز است. اردبیل از شهرهای سردسیر ایران است و بین ۵ تا ۸ ماه از سال آب‌وهوای سردی دارد. زمستان‌های اردبیل بسیار سرد است ولی تابستان‌های آن، وقتی مردم دیگر شهرهای ایران از گرما فراری هستند، معتدل و مطبوع است.

اردبیل از شهرهای کهن ایران است که حدود ۱۵۰۰ سال قدمت دارد. این شهر در زمان حکومت بنی‌امیه مرکز حکومت آذربایجان و در زمان بنی‌عباس مرکز قیام بابک خرمدین بوده‌ است. در سال ۶۱۸ هجری مورد حمله مغولان قرار گرفت، اما در زمان تیموریان و صفویان، نهضت تشیع و جنبش‌های سیاسی ایران از این شهر برخاست. اردبیل در زمان صفویان آباد گردید و به اوج اعتبار، عزت، و عظمت خود رسید، اما پس از انقراض این سلسله در پیشامدها و تحولات تاریخی دوره نادرشاه و اوایل قاجار و به‌خصوص با ورود قشون روسیه به ایران و حوادث دوران مشروطیت، از رونق و اهمیت افتاد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، در جهت محرومیت‌زدایی از این شهر، در ۲۴ فروردین ۱۳۷۲ به مرکز استان تبدیل شد.
بسیاری از مؤلفان دوره اسلامی، بنای شهر اردبیل را به فیروز، پادشاه ساسانی نسبت می‌دهند و می‌نویسند که اردبیل به دستور این پادشاه، که در سده پنجم میلادی می‌زیست، ساخته شده‌است. فردوسی در شاهنامه، بنای اردبیل را به پیروز ساسانی نسبت می‌دهد.

اما تاریخ اردبیل خیلی قدیمی‌تر از زمان فیروز ساسانی است. زیرا که فیروز درسال ۴۵۹ میلادی به سلطنت رسیده‌است و ۳۴ سال قبل از این تاریخ، بهرام پنجم ملقب به بهرام گور در مقابل حمله هیاتله از راه اردبیل به آمل وگرگان و سپس به خراسان رفته و در آن‌جا، خاقان هیاتله را کشته ‌است. شهر اردبیل به علت نزدیکی به قفقاز و گرجستان و ارمنستان، جایگاه ویژه‌ای داشت به‌طوری ‌که در زمان جنگ‌های ایران و روس در عهد قاجار، اردبیل مرکز اسقرار نیرو و ستاد عملیات سپاه ایران در برابر طوایف شمال بوده‌است. در زمان فیروز به دلیل حمله طوایف شمال ویران گردید و به دستور فیروز، آباد گردید و برج و بارو در آن ساخته گردید و از این‌رو بنای آن‌ را به فیروز نسبت می‌دهند.
درقرن ششم قبل از میلاد زرتشت پیامبر بزرگ ایران ظهور کرد و بنا به روایت اوستا، کتاب یسنا در بالای کوه سبلان بر او نازل شده‌است.

اکثر ساکنان استان اردبیل را آذربایجانی‌ها تشکیل می‌دهند که به زبان ترکی آذربایجانی سخن می‌گویند. تالش‌ها دیگر ساکنان اردبیل هستند که به زبان تالشی سخن می‌گویند. در بخش‌هایی از شهرستان خلخال تات‌ها سکونت دارند و زبان تاتی به همراه زبان ترکی آذربایجانی رایج است. دین اکثر مردم این شهر، اسلام مذهب (شیعه دوازده‌امامی) هستند. هم‌چنین مسیحیان شهر که اغلب ارمنی بوده‌اند در دهه‌های گذشته مهاجرت نموده‌اند.

این شهر در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان قرار گرفته و از سردترین شهرهای ایران محسوب می‌گردد که جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد. این شهر در ۲۱۹ کیلومتری تبریز و ۵۷۸ کیلومتری تهران واقع شده‌است. شهر اردبیل در میان دشتی با همین نام در ارتفاع ۱۵۰۰متری از سطح دریا و در میان کوه‌های باغرو (تالش) و ساوالان (سبلان) در شمال غرب فلات ایران جای گرفته و دارای زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است.

جمعیت این شهر ۵۲۹٬۳۷۴ نفر (در ۱۵۸٬۶۲۷ خانوار) بوده‌است

شهرستان اردبیل دارای چهار اقلیم مدیترانه‌ای گرم، مدیترانه‌ای معتدل، کوهستانی سرد و معتدل است. این شهرستان به عنوان یکی از مناطق سردسیر ایران و استان بین پنج تا هشت ماه از سال سرد است. بارندگی نیز در تمام فصول وجود دارد، ولی شدت آن در بهار و پاییز بیشتر است. این شهرستان دارای زمستان‌های بسیار سرد و تابستان‌های معتدل است. متوسط درجه حرارت آن در حدود هفت درجه سانتی‌گراد است. وجود کوهستان‌های سبلان، طالش و بزغوش، تأثیر بخارهای دریای خزر و بادهای سرد شمالی و وجود جنگل‌های شمال و شرق آن در میزان بارندگی و نوسان دمای شهرستان اردبیل بسیار مؤثر است.