کلیسای وانک

کلیسای جامع وانک یا آمنا پرکیچ (به ارمنی Սուրբ Ամենափրկիչ Վանք – به انگلیسی Holy Savior Cathedral)، به معنی (کلیسای نجات دهنده مقدس)، نام کلیسایی است در محله جلفا (اصفهان)، که از نام کلیسای «سورپ آمنا پرکیچ وانک» جوغا در نخجوان گرفته شده‌است. این کلیسا از کلیساهای تاریخی ارمنیان اصفهان می‌باشد و در زمان شاه عباس دوم ساخته شده‌است. وانک در زبان ارمنی به معنی صومعه است.
مساحت کلیسای آمنا پرکیج ۸۷۳۱ متر مربع است، که ۳۸۵۷ متر مربع آن ساختمان و بقیه فضای سبز و باغ وانک است. در دو سوی درِ ورودی وانک دو اتاق برای پذیرایی ساخته‌اند. در بالای در ورودی، برج ناقوس در سه طبقه بنا شده که در طبقه دوم آن ساعت بزرگی به وزن سیصد کیلوگرم قرار دارد. در چهار سوی برج، چهار صفحه مدور ساعت نصب شده که قطر هر صفحه ۱۰۴ سانتی‌متر است. این برج ناقوس و ساعت آن را «ماردیروس هوردانانیان» در سال ۱۹۳۱ میلادی به کلیسا هدیه کرده است. در سمت راست درِ ورودی وانک کتیبه‌ای به ابعاد ۴۰×۵۳ سانتی‌متر با سنگ مرمر نصب شده است. متن کتیبه به این شرح است:
«این برج و ساعت آن را ماردیروس گوورگ هوردانانیان در سال ۱۹۳۱ میلادی به یادبود برادر مرحومش که در سال ۱۹۲۴ میلادی فوت کرده ساخته و هدیه کرده است.»
کلیسای آمنا پرکیج بر خلاف کلیساهای کهن ارمنی که بیشتر با سنگ ساخته شده‌اند، با خشت خام بنا گردیده است. دیوار بیرونی کلیسا با آجر و دیوار درونی آن را با اندود گچ که بر روی آن نقاشی و تزیین شده پوشانده‌اند. کلیسا دارای دو گنبد است؛ گنبد کوچک بر روی محل استقرار عامه مردم قرار دارد، و گنبد بزرگ بر روی قسمت مقدم محراب کلیسا ساخته شده است. ارتفاع دیوارهای کلیسا از سطح حیاط تا بام طبقه دوم ۱۱/۷۵ متر است. در داخل کلیسا، در فاصله ۶/۲۵ متری دیوار غربی آن، دو ستون مربع که هر یک از اضلاع آن دو متر است احداث شده است. در بخش غربی کلیسا با استفاده از بخشی از این ستونها و پایه‌های دیوارهای جانبی چهار طاق نمای بلند ساخته‌اند؛ ارتفاع این طاق نماها ۱۰/۲۵ متر است. گنبد کوچک کلیسا که ارتفاع چندانی ندارد، بر روی این طاق نماها قرار دارد.

گنبد کلیساهای کهن ارمنی مخروطی شکل است، ولی گنبد کلیسای وانک شبیه گنبد مساجد ایرانی عصر صفوی ساخته شده است. در بام کلیسا، در قسمت فوقانی درِ ورودی حد فاصل دیوار غربی و حاشیه گنبد کوچک کلیسا، در محوطه‌ای مربع مانند، برج ناقوس کوچکی که دومین برج ناقوس کلیسا است ساخته شده است. هر ضلع این مربع ۲/۷۵ متر است. در نقطه تلاقی هر دو ضلع مربع مزبور یک ستون آجری بنا کرده‌اند؛ ارتفاع این ستون‌ها سه متر است و در ارتفاع ۲/۵ متری آنها، هر دو ستون به وسیله یک تیر چوبی به یکدیگر متصل شده‌اند. از قسمت فوقانی تیرهای مزبور هر دو ستون با یک قوس جناغی به یکدیگر اتصال یافته‌اند. حد فاصل قوسهای جناغی و ستونها را با آجر پوشانده‌اند.
نقاشی دیواری کلیسا
تمامی دیوارها، طاق نماها، طوق گنبد، داخل گنبد و تمامی زوایای کلیسا با رنگ روغن نقاشی و تزئین شده است. بیشتر دیوارنگارهای کلیسا مضامینی از انجیل مقدس دارد و تصاویری از بدو تولد تا عروج عیسی مسیح بر آنها نقش بسته است. بر روی بخشی از دیوارهای کلیسا، روز رستاخیز، داوری روز رستاخیز و بهشت و دوزخ دیده می‌شود. هزینه کلیه تزئینات و نقاشی‌ها و تذهیب‌های کلیسا را شخصی به نام خواجه «آودیک استپانوس» تقبل و تأمین کرده است. نقاشان این تصاویر همگی استادان ارمنی بودند از آن جمله خلیفه «هوانس مرکوز» و «کشیش استپانوس» و «استاد میناس» را می‌توان نام برد.
بخش های کلیسای وانک شامل چاپخانه، موزه، کتابخانه و اماکن اداری میباشد.

گالری