مقدمه
کشور عمان همواره یکی از مراکز دیپلماسی در منطقۀ غرب آسیا بوده است. گفتگوهای یمنی – عربستانی که در این کشور برگزار می‌گردد، یکی از نمونه‌های این امر است. این کشور با داشتن مردمی با اخلاق و آرام، زمینه‌های گسترده‌ای برای دیپلماسی عمومی دارد. ادیان و مذاهب گوناگون در عمان در صلح و صفا با یکدیگر زندگی می‌کنند. مجروحان جنگ یمن از هر دسته و گروهی در عمان مداوا می‌گردند. شهر مسقط پایتخت عمان در سال 2020 میلادی، عنوان بهترین شهر جهان عرب برای خارجی‌ها را کسب کرد.
ظرفیت‌های عمان
عمدۀ درآمدهای حکومت عمان از فروش نفت است، اما اقتصاد عمان علاوه بر نفت‌فروشی، بر کشاورزی، ماهی‌گیری و گردشگری نیز تکیه دارد. در سند چشم‌انداز سال 2040 این کشور، گسترش کشت گلخانه‌ای و توسعۀ بخش شیلات پیش‌بینی شده است. تورم در عمان گاهی منفی می‌شود که البته این امر، رکود اقتصادی را در پی دارد. این کشور مناطق گردشگری زیبایی دارد که رشته کوه “جبل الأخضر” یکی از مهم‌ترین آن‌ها به شمار می‌رود. این رشته کوه ظرفیت ایجاد تله‌کابین دارد.
دسترسی همزمان عمان به خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند، امتیاز این کشور نسبت به دیگر کشورهای منطقه است. کشتی‌ها پس از بارگیری از اکثر بنادر این کشور، نیازی به گذشتن از تنگۀ هرمز ندارند. مسقط در شمال و صلاله در جنوب، مهم‌ترین بنادر عمان به شمار می‌روند. با وجود این دسترسی گسترده به آب‌های آزاد، این کشور به دنبال ایجاد کارخانه‌های آب‌شیرین‌کن است که فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری به وجود آورده است.
پیشینۀ روابط ایران و عمان
روابط ایران و عمان به سبب وجود مرز آبی طولانی میان دو کشور، همواره روابط ثابت و مستحکمی بوده است. همکاری ایران با عمان در مقابله با کمونیست‌های یمنی در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی، از علل محبوبیت ایران در عمان است. از آنجا که منطقۀ تحت اشغال کمونیست‌ها، منطقه‌ای نفتی و حاصلخیز بود، لذا عمانی‌ها خود را مدیون ایرانی‌ها می‌دانند. کشور عمان نود درصد کالاهای مصرفی خود را از خارج وارد می‌کند و ایران سهم مهمی در این واردات دارد. این کشور اتباع ایران را بدون ویزا به مدت چهارده روز می‌پذیرد و به راحتی به ایرانی‌ها اقامت می‌دهد.
روابط فرهنگی دو ملت نیز بسیار قابل توجه است. در برخی از ولایت‌های عمان، مراسمی با نام “فن النیروز” در آستانۀ عید نوروز اجرا می‌شود. فرش‌های ایرانی، منازل، مساجد و حتی کاخ‌های پادشاهان عمان را مفروش کرده‌اند. مسجد سلطان قابوس با الهام از معماری ایرانی ساخته شده است. حدود ده درصد از عمانی‌ها شیعه هستند که تمایل بسیاری به سفر به مشهد دارند. پروازها و سفرهای دریایی میان ایران و عمان، روز به روز در حال افزایش است. عمانی‌های بسیاری در مراکز پزشکی در ایران مانند بیمارستان نمازی شیراز درمان می‌شوند.
زمینه‌های فعالیت فرهنگی در عمان
متأسفانه علی رغم روابط حسنۀ ایران و عمان، همکاری‌های علمی و فرهنگی میان این دو کشور در سطح پایینی قرار دارد، زیرا بورسیه کردن عمانی‌ها در ایران مراحل پیچیده‌ای دارد و نیاز به نامۀ رسمی وزارت علوم دارد. دانشگاه سلطان قابوس یکی از ده دانشگاه برتر جهان عرب است و شایسته است که دانشگاه‌های ایرانی با این دانشگاه ارتباط پیدا کنند. البته در زمینه‌های علمی مانند نانوفناوری، سلول‌های بنیادی و پزشکی، ارتباطات روزافزونی وجود دارد.
همکاری در زمینه‌های قرآنی، خوشنویسی و سینما از جمله زمینه‌های موجود برای همکاری میان ایران و عمان است. فضای کشور عمان برای ساختن فیلم‌های مذهبی بسیار مناسب است. همکاری در تدوین تاریخ هنر و بازسازی آثار باستانی در عمان نیز یکی از زمینه‌های مناسب برای ورود ایرانیان است. همچنین مرکز آموزش زبان فارسی در عمان، چهارمین مرکز پس از مراکز زبان‌های انگلیسی، آلمانی و فرانسوی است.
منابع:
کتاب”بررسی تاریخی شکل‌گیری دولت-ملت‌های خلیج فارس”
سخنرانی حجت الاسلام دکتر نوری شاهرودی، سفیر سابق ایران در عمان، در پنجمین دورۀ مطالعات فرهنگی با محوریت خاورمیانه عربی
سخنرانی آقای سیدعلی موسوی زاده، رایزن فرهنگی ایران در عمان، در پنجمین دورۀ مطالعات فرهنگی با محوریت خاورمیانه عربی
کانال مطالعات عمان در تلگرام